ေခါင္းကိုက္ျခင္း

ေခါင္းကိုက္ျခင္းလို႔ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ အသံုးႏႈန္း တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ေခါင္းကိုက္တယ္ဆိုတာဟာ ဦးေခါင္းရဲ႕ ဘယ္အစိတ္အပိုင္းမွာမဆို နာက်င္ကိုက္ခဲတာကို ဆိုႏိုင္ျပီး တစ္ခါတစ္ရံ ဦးေခါင္းရဲ႕ ႏွစ္ဖက္လံုး သို႔မဟုတ္ တစ္ဖက္တစ္ေနရာတည္းမွာ နာက်င္ကိုက္ခဲတာမ်ိဳးကိုလည္း ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာခံစားရတဲ့ လူနာေတြဟာ ေခါင္းထဲမွာ စူးျပီးကိုက္တာမ်ိဳး၊ ထိုးေအာင့္ျပီး ကိုက္တာမ်ိဳးစသျဖင့္ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ခံစားၾကရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ရုတ္တရက္ ကိုက္ခဲလာျပီး တစ္နာရီေလာက္ေနရင္ ေပ်ာက္သြားတတ္ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ရက္အနည္းငယ္ၾကာ ေပ်ာက္လိုက္ ကိုက္ခဲလိုက္နဲ႔ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။

ေခါင္းကိုက္ျခင္းကို ေဆးပညာအရ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကတာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရိွပါတယ္။ International Headache Society (HIS) ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုမႈအရ ေခါင္းကိုက္ျခင္းကို ႏွစ္မ်ိဳးခြဲျခားပါတယ္။ ပထမတစ္မ်ိဳးကေတာ့ Primary Headache ပါ။ Primary Headache က ဖ်ားနာတဲ့အခါ ဒါမွမဟုတ္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ဓာတုေဗဒေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္တဲ့အခါမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲက နာက်င္မႈကိုခံစားေစတ့ဲ စနစ္ေတြပ်က္ယြင္းရင္လည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ Primary Headache ေတြရဲ႕ ပံုစံေတြက ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္း၊ ေခါင္းတစ္ခုလံုး ကိုက္ခဲျခင္း၊ ဦးေခါင္းတစ္ခုလံုးေတာင့္တင္းျပီး ကိုက္ခဲျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေသာ ေခါင္းကိုက္မႈပံုစံေတြက Primary ျဖစ္ႏိုင္သလို Secondary လည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ- အပူခ်ိန္ သို႔မဟုတ္ ျပင္ပမွ ဖိအားတစ္ခုနဲ႔ တိုက္ရိုက္ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ဦးေရျပားေပၚတြင္ နာက်င္ျခင္း၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈမ်ားျခင္းနဲ႔ အျခားေသာ အေထြေထြအေၾကာင္းတရားမ်ားေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္ျခင္းတို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

Secondary Headache ဆုိတာကေတာ့ ဦးေခါင္းထဲက နာက်င္မႈကိုအာရံုခံစားႏိုင္တဲ့ အာရံုေၾကာေတြ လံႈ႕ေဆာ္ခံရလို႔ျဖစ္လာရျဖင္းျဖစ္ပါတယ္။ အရက္အလြန္အကၽြံေသာက္ျပီး မအီမသာျဖစ္တဲ့အခါ ျဖစ္တတ္သလို ေလျဖတ္ျခင္းနဲ႔ ေအးခဲတဲ့ အစားအစာေတြကို လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္စားသံုးျခင္းေတြဟာလည္း Secondary Headache ကိုျဖစ္ေစပါတယ္။ Secondary Headache ကို ပိုဆိုးေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြကေတာ့ ေသြးခဲျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေအးခဲျခင္း (ice cream Headache လို႔လည္းေခၚပါတယ္)၊ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္ အဆိပ္သင့္ျခင္း၊ ျပင္းထန္စြာထိခိုက္ျခင္း၊ ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္ျခင္း၊ မ်က္စိေရတိမ္၊ တုတ္ေကြး၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားကို အလြန္အကၽြံသံုးစြဲျခင္း၊ ျပင္းထန္စြာ ထိတ္လန္႔ျခင္းနဲ႔ ေလျဖတ္ျခင္းတို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေခါင္းကိုက္တယ္ဆိုတာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသိတဲ့ ေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူတိုင္းက ဘ၀မွာ တစ္ၾကိမ္တစ္ခါေလာက္ေတာ့ ေခါင္းကိုက္တာကိုၾကံဳဖူးၾကမွာပါ။ ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာဟာ ေရွးက်တဲ့ ေဘဘီလိုနီးယန္းေခတ္မွာကတည္းက ေတြ႕ရတဲ့ မွတ္တမ္းေတြမွာ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ သမိုင္းမွာ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတဲ့ နပိုလီယန္ဟာလည္း ျပင္းထန္တဲ့ ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာကို ခံစားခဲ့ရတယ္လို႔ အေထာက္အထားေတြက ဆိုပါတယ္။

ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ေခါင္းကိုက္ေရာဂါဟာ ဘာေတြေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ေျပာဖို႔ ခက္ခဲတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ လူတစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦးဟာ နာက်င္မႈကို ခံစားၾကတာ မတူၾကလို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္း (Migraine Headache)  ဟာ လက္ရိွ အေတြ႕မ်ားလာေနတဲ့ Case တစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္။ ေဆးရံု၊ ေဆးေပးခန္းေတြမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ျမင္ေတြ႕လာရတာမို႔ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းအေၾကာင္းကို အသားေပးေဖာ္ျပသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းဟာ အမ်ိဳးသားေတြထက္ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပိုမိုခံစားရေလ့ရိွတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ လူပ်ိဳ၊ အပ်ိဳေဖာ္မ၀င္ခင္က ေယာက်္ားေလးေတြဟာ မိန္းကေလးေတြထက္ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းကို မသိမသာခံစားရေလ့ရိွေပမယ့္ အတူတူေလာက္ဘဲလို႔ ဆိုပါတယ္။ တစ္ဦးခ်င္းတစ္ေယာက္ခ်င္းအေနနဲ႔ေတာ့ အသက္ ၁၂ႏွစ္ေက်ာ္မွာ ပိုခံစားရေလ့ရိွျပီး အသက္ ၄၀ ေက်ာ္သြားရင္ေတာ့ တျဖည္းျဖည္းေလ်ာ့က်သြားတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ အာရွက အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အမ်ိဳးသမီးေတြကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ရင္ေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အမ်ိဳးသမီးေတြက ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာကို ပိုခံစားရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

၁၉၄၀ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းဟာ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ေရွ႕ျခမ္းျဖစ္တဲ့ Cerebrum ကို သြားတဲ့ ေသြးလႊတ္ေၾကာေတြ ပိတ္ဆို႔လို႔ ဒါမွမဟုတ္ ေသြးလႊတ္ေၾကာေတြ တင္းအားေၾကာင့္လို႔ ယူဆခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဆံုး ေသြးလႊတ္ေၾကာေတြရဲ႕ တင္းအားေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ဆီသြားတဲ့ ေသြးစီးဆင္းမႈဟာ နည္းသြားျပီး ေသြးလႊတ္ေၾကာေတြ ျပန္ေျပေလ်ာ့တဲ့အခါ ေသြးစီးဆင္းမႈျပန္တက္သြားတာဟာ ကိုက္ခဲမႈကိုျဖစ္ေစတယ္လို႔ ယံုၾကည္ခဲ့ၾကတာပါ။ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္အၾကာမွာေတာ့ ဓါတုပစၥည္းေတြျဖစ္တဲ့ Dopamine နဲ႔ Ser၀tonin ေတြဟာ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ အရာေတြျဖစ္တယ္ဆိုတာ ေတြ႕ရိွခဲ့ပါတယ္။ Dopamine နဲ႔ Serotonin ဟာ Neurotransmitters ေတြျဖစ္ျပီး ပံုမွန္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ရိွတာျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးေၾကာေတြရဲ႕ မူမမွန္မႈကိုျဖစ္ေစႏိုင္တာမို႔ အေရးၾကီးတဲ့အရာေတြအျဖစ္ ေတြ႕ရိွလာတာျဖစ္ပါတယ္။

ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းကို ပိုမိုဆိုးရြားေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြရိွပါတယ္။ တခ်ိဳ႕သူေတြမွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းက ပိုမိုဆိုးရြားေစျပီး၊ အစားအေသာက္ေတြထဲမွာဆိုရင္ေတာ့ ေခ်ာကလက္၊ ဒိန္ခဲ၊ ေျမပဲ၊ အရက္နဲ႔ အခ်ိဳမႈန္႔ (Monosodium Glutamate) မ်ားဟာ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းကို ပိုဆိုးေစပါတယ္။ စားခ်ိန္၊ အိပ္ခ်ိန္ ပံုမွန္မဟုတ္တာကလည္း ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းကို ဆိုး၀ါးေစပါတယ္။ လူေတြက ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈမ်ားတဲ့အခါ ဒါမွမဟုတ္ စိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြမ်ားတဲ့အခါ၊ စိတ္ဖိစည္းမႈေတြမ်ားတဲ့အခါ ေခါင္းကိုက္တတ္ပါတယ္။ သေႏၶတားေဆးသံုးစြဲတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာလည္း ေခါင္းကိုက္တတ္ပါတယ္။ ဒါကိုေတာ့ Estrogen Withdrawal Headache လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။

ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္း (Migraine) ရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့

§  ဂဏာမျငိမ္ျဖစ္ျခင္း၊

§  စိတ္ဓါတ္က်ျခင္း၊

§  စိတ္လႈပ္ရွားျခင္း၊

§  အျမင္အာရံုမွာ flash light ေပၚျခင္း၊

§  အလင္းေရာင္ကိုေၾကာက္ျခင္းနဲ႔အသံကိုေၾကာက္ျခင္း၊

§  ကိုယ္လက္မအီမသာျဖစ္ျခင္းတို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ေခါင္းကိုက္ခဲျခင္းက ၆နာရီကေန ၂၄နာရီထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ ဦးေခါင္းဒဏ္ရာနဲ႔ တခ်ိဳ႕ေသာေဆး၀ါးမ်ား (Nitroglycerine, Histamine, Reserpine, Hydralazine, Ranitidine, Estrogen) ဟာ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနပါတယ္။

ကုသနည္း

ေဆာင္းပါးမွာ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းကိုျဖစ္ေစတဲ့ အရာေတြကို ေရွာင္ရပါမယ္။ ဥပမာ- စားခ်ိန္မမွန္ျခင္း၊ စိတ္ဖိစည္းမႈ၊ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းကိုျဖစ္ေစတဲ့ အစားအစာေတြျဖစ္ပါတယ္။

မ်ားေသာအားျဖင့္ ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာကို သက္သာေအာင္ ေအာက္ပါေဆး၀ါးေတြကို လူနာရဲ႕ အေျခအေနေပၚမူတည္ျပီး ေပးေလ့ရိွပါတယ္။

-       Beta-blockers

-       Tricyclic antidepressants

-       Anticonvulsants

-       Calcium channel blockers,

-       Cyproheptadine (Periactin)

-       NSAIDs

အျခားနည္းလမ္းမ်ား

၁။ ဓါတ္အပ္စိုက္ျခင္း

ေဆးပညာရွင္ေတြရဲ႕ အဆိုအရ ဓါတ္အပ္စိုက္ျခင္းဟာလည္း ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္တာကို သက္သာေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဓါတ္အပ္စိုက္ပညာရွင္က ေခါင္းကိုက္တာ သက္သာေစဖို႔အတြက္ အေရျပားေပၚကို သက္ဆိုင္ရာ အမွတ္ေတြကို ဓါတ္အပ္စိုက္ျပီး ကုသတာျဖစ္ပါတယ္။

၂။ Massage Therapy

စိတ္ဖိစည္းမႈမ်ားလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ အေၾကာေျပခ်င္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ခုေခတ္မွာ Massage Therapy ယူတဲ့သူေတြ မ်ားလာပါတယ္။ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းအတြက္လည္း Massage Therapy ဟာ သက္သာေစပါတယ္။ သုေတသနပညာရွင္ေတြကေတာ့ ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းအတြက္ Massage Therapy ရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးေတြကို ဆက္လက္ေလ့လာေနၾကဆဲျဖစ္ပါတယ္။

၃။ ေဆး၀ါး

Riboflavin (B-2) ကို High dose ေပးရင္လည္း ေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္းကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ေတာ့ ဆရာ၀န္ရဲ႕ လမ္းညႊန္ခ်က္ကိုယူရပါမယ္။ Coenzyme Q-10 သည္လည္း ေခါင္းကိုက္ျခင္းကို သက္သာေစတယ္ဆိုေပမယ့္အတိအက်ေျပာဖို႔ ေလ့လာမႈေတြအမ်ားၾကီး လိုေနပါေသးတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံက လူအေတာ္မ်ားမ်ားက ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာပဲျဖစ္ျဖစ္ အျခားေရာဂါေ၀ဒနာပဲျဖစ္ျဖစ္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြကို ကိုယ့္သေဘာနဲ႔ အလြယ္တကူ သံုးစြဲေနၾကတာမ်ားပါတယ္။ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြဟာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြရိွတာမို႔ သတိျပဳစရာေတြရိိွပါတယ္။

အေကာင္းဆံုးကေတာ့ တတ္ကၽြမ္းနားလည္တဲ့သူနဲ႔ ေသခ်ာျပသေဆြးေႏြးျပီး မွန္ကန္တဲ့ ကုသမႈကို ခံယူဖို႔လိုပါတယ္။

ယေန႔ေခတ္မွာ မိုဘိုင္းဖုန္းႏွင့္ ကြန္ပ်ဴတာအသံုးျပဳမႈမ်ားတာေတြေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာကို ခံစားရသူေတြမ်ားလာေနပါတယ္။ တျခားအေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္လည္း ေခါင္းကိုက္ျခင္းေ၀ဒနာကို ခံစားေနၾကရတဲ့သူေတြရိွပါတယ္။ ဘယ္လိုအေၾကာင္းပဲျဖစ္ျဖစ္ က်န္းမာေရးအသိပညာရိွဖို႔ဟာလည္း အေရးၾကီးတာမို႔ ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာအေၾကာင္းကို ေရးသားတင္ဆက္လိုက္ပါတယ္။ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာဘ၀မ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ၾကပါေစ။

၀ိုင္

အရိုးပြျခင္းအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ

လူအေတာ္မ်ားမ်ားက အရိုးဆိုတာ မာေၾကာတယ္၊ အသက္မရိွတဲ့အရာတစ္ခုလို႔ ေတြးထင္ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အရိုးဆိုတာ အသစ္ျဖစ္ေပၚလိုက္ ပ်က္စီးသြားလိုက္နဲ႔ အဆက္မျပတ္ျဖစ္ေနတဲ့ တစ္ရႈးတစ္မ်ိဳးပဲျဖစ္ပါတယ္။ အရိုးပြတဲ့သူေတြမွာေတာ့ ပ်က္စီးသြားတဲ့ တစ္ရႈးေနရာေတြမွာ အသစ္ျဖစ္ေပၚမယ့္ တစ္ရႈးေတြက အစားမထိုးႏိုင္ေတာ့ပဲ ျဖစ္ေနမွာပါ။

ငယ္ရြယ္တဲ့ကေလးဘ၀မွာ အရိုးေတြရဲ႕ဖြံ႕ျဖိဳးမႈဟာ ျမန္ဆန္ေပမယ့္ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႔အမွ် တျဖည္းျဖည္း အားနည္းလာပါတယ္။ အရိုးေတြဆန္႔ထြက္မႈက အသက္ ၁၆ႏွစ္နဲ႔ ၁၈ၾကားမွာ ရပ္သြားပါတယ္။ အရိုးသိပ္သည္းဆကေတာ့ အသက္ ၂၀ ေနာက္ပိုင္းအထိ ဖြံ႕ျဖိဳးပါတယ္။

အရိုးအားနည္းလာျခင္းဟာ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႔အမွ် ျဖစ္တတ္တဲ့ ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္တစ္ခုျဖစ္ေပမယ့္ အခ်ိဳ႕လူေတြမွာေတာ့ အရိုးပြျခင္းနဲ႔ အရိုးက်ိဳးလြယ္ျခင္းစတာေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။

အရိုးပြလာျခင္း(Osteoporosis)က အရိုးေတြကို အားနည္းလာေစျပီး က်ိဳးလြယ္ေၾကလြယ္ပါတယ္။ အရိုးပြတဲ့သူေတြမွာ ေခ်ာ္လဲတာ၊ အေလးအပင္ မတာ စတဲ့ေနရာမ်ိဳးေတြမွာ လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ အရိုးက်ိဳးလြယ္ပါတယ္။ အရိုးပြျခင္းေၾကာင့္ အက်ိဳးလြယ္ ထိခိုက္လြယ္ဆံုး အေတြ႕ရမ်ားတဲ့ေနရာေတြကေတာ့ တင္ဆံုရိုး၊ လက္ေကာက္၀တ္နဲ႔ ေက်ာရိုးျဖစ္ပါတယ္။

အရိုးပြျခင္းက အမ်ိဳးသားမွာေရာ အမ်ိဳးသမီးမွာပါ ျဖစ္ႏိုင္ျပီး လူမ်ိဳးမေရြးပါဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ ေသြးဆံုးျပီးခ်ိန္မွာ အရိုးပြျခင္းျဖစ္ဖို႔ အျမင့္မားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။  နည္းလမ္းမွန္တဲ့ အစားအေသာက္၊ အေလးမတဲ့ေလ့က်င့္ခန္းတခ်ိဳ႕ကေတာ့ အရုိးပြတာကို သက္သာေစျပီး အရုိးအားနည္းျခင္းကို ကာကြယ္ေပးပါတယ္။

လကၡဏာမ်ား

ü  ေက်ာရိုးမ်ား ယိုယြင္းလာေသာေၾကာင့္ ခါးနာျခင္း

ü  အရပ္ဖြံ႕ျဖိဳးမႈ နိမ့္က်လာျခင္း

ü  ခါးကုန္းလာျခင္း

ü  အရိုးက်ိဳးလြယ္ျခင္း

ဘယ္လိုလူေတြျဖစ္ႏိုင္သလဲ

အရိုးပြျခင္းကိုျဖစ္ႏိုင္ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားထဲမွာ တခ်ိဳ႕အေၾကာင္းအရာေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ ျပဳျပင္လို႔ မရတာေတြပါ၀င္ပါတယ္။ ဥပမာ- အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ေနျခင္း၊ အသက္အရြယ္အရျဖစ္ျခင္း၊ မ်ိဳးရိုးလိုက္ျခင္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္အရြယ္အစား။

Sex Hormones ေတြ နည္းလာတာဟာလည္း အရိုးကို အားနည္းေစပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာဆိုရင္ ေသြးဆံုးခ်ိန္မွာ Oestrogen (အီစထရိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းေတြ နည္းလာပါတယ္။ ဒါဟာ အရိုးပြျခင္းကို ျဖစ္ေစဖို႔ အေျခအေနတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာကုသမႈကို ခံယူေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာလည္း အီစထရိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းေတြ နည္းပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြမွာေတာ့ အသက္အရြယ္ၾကီးလာတာနဲ႔ Testosterone (တက္စတိုစတီရုန္း) ေဟာ္မုန္းေတြ နည္းလာပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာအတြက္ ကုသမႈခံယူေနရတဲ့ အမ်ိဳးသားေတြမွာလည္း ဒီေဟာ္မုန္းနည္းတဲ့အတြက္ အရိုးေတြကို အားနည္းေစပါတယ္။ သိုင္းရြက္ေဟာ္မုန္းေတြမ်ားလာရင္လည္း အရိုးေတြကို ပ်က္စီးေစပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သိုင္းရြက္ေဟာ္မုန္းကုသမႈမွာ သိုင္းရြက္ေဟာ္မုန္းေဆး၀ါးေတြ ေသာက္သံုးရသူေတြမွာျဖစ္တတ္ပါတယ္။ Calcium ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့မႈဟာလည္း အရိုးပြျခင္းကို ျဖစ္ေစဖို႔ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ Calcium ဓါတ္ ရယူမႈနည္းတဲ့အခါ အရိုးေတြရဲ႕ သိပ္သည္းဆဟာ ေလ်ာ့လာမယ္ ျပီးေတာ့ အလြယ္တကူက်ိဳးလြယ္ပါတယ္။ မစားခ်င္မေသာက္ခ်င္တဲ့သူေတြ အစားအလြန္ေရွာင္သူေတြဟာလည္း အရိုးပြျခင္းကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။ အစားအေသာက္နည္းတဲ့အတြက္ ခႏၶာကိုယ္က ရရိွမယ့္ ကယ္လိုရီပမာဏ၊ ပရိုတိန္းနဲ႔ ကယ္လ္စီယမ္ေတြက နည္းပါးသြားပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာဆိုရင္ အစားေရွာင္တဲ့အတြက္ Menstruation (ရာသီလာျခင္း)ကို ပါ ပံုမွန္မျဖစ္ေစဘဲ အရိုးေတြကို အားနည္းေစပါတယ္။ အစားေရွာင္တဲ့ အမ်ိဳးသားေတြမွာေတာ့ Sex Hormones ေတြနည္းျပီး အရိုးေတြကို အားနည္းလာေစပါတယ္။ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ထားသူေတြမွာလည္း အရိုးအတြက္ လိုအပ္တဲ့ အာဟာရဓါတ္ေတြ စုပ္ယူမႈအားနည္းတာေၾကာင့္ အရိုးပြျခင္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ Predisone နဲ႔ Cortisone လိုေဆး၀ါးေတြကို ေရရွည္ေသာက္သံုးေနရတဲ့သူေတြမွာ ေဆး၀ါးေၾကာင့္ အရိုးဖြံ႕ျဖိဳးမႈကို ဟန္႔တားေစျပီး ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးအေနနဲ႔ အရိုးပြျခင္းကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာအထိုင္မ်ားသူေတြ၊ အရက္အလြန္အကၽြံေသာက္သံုးသူေတြနဲ႔ ေဆးရြက္ၾကီးသံုးစြဲသူေတြမွာလည္း အရိုးပြႏိုင္ေခ်မ်ားပါတယ္။

အရိုးပြလာရင္ ေဆး၀ါးေတြ ေဟာ္မုန္းကုထံုးေတြနဲ႔ ကုသၾကပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ လူေနမႈဘ၀ပံုစံကို ေျပာင္းလဲတာမ်ိဳးေတြ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းဟာ အရိုးပ်က္စီးေစတာမို႔ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈကို ေရွာင္ရပါမယ္။ အရက္အလြန္ေသာက္သံုးျခင္းကလည္း အရိုးတစ္ရႈးေတြ အသစ္ျဖစ္ေပၚမႈကို ဟန္႔တားတာမို႔ ေရွာင္ရပါမယ္။

ကာကြယ္ရန္နည္းလမ္းမ်ား

အရိုးဖြံ႕ျဖိဳးမႈမွာ အဓိက က်တဲ့ Calcium ပမာဏ ကို လံုေလာက္ေအာင္ သံုးစြဲရပါမယ္။ အသက္ ၁၈-၅၀ ၾကား အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေန႔စဥ္ Calcium ပမာဏ 1000 မီလီဂရမ္လိုအပ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြက အသက္ ၅၀နဲ႔ အမ်ိဳးသားေတြက အသက္ ၇၀ ေလာက္ဆိုရင္ေတာ့ ေန႔စဥ္ Calcium လိုအပ္မႈပမာဏက 1200 မီလီဂရမ္ထိ တိုးသြားပါတယ္။ Calcium ကို ေကာင္းေကာင္းရႏိုင္တဲ့ အစားအစာေတြကေတာ့ အဆီနည္းေသာ ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ အစိမ္းရင့္ေရာင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား၊ ေဆာ္လမြန္ငါးမ်ား၊ ငါးေသတၱာမ်ား၊ ပဲမွျပဳလုပ္ေသာအစားအစာ (တိုဖူး)၊ လိေမၼာ္ရည္နဲ႔ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ Calcium ဓါတ္ၾကြယ္၀တ့ဲ အစားအေသာက္ေတြ မရႏိုင္တာမ်ိဳး၊ ရွားပါးတာမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ ေဆးဆိုင္ေတြမွာ Calcium ေဆးျပားေလးေတြရိွပါတယ္။ Calcium ကို ျဖည့္စြက္စာအေနနဲ႔ ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားမႈခံယူျပီး ေသာက္သံုးလို႔ရပါတယ္။ မိမိသေဘာအတိုင္း Calcium ေတြကို အလြန္အကၽြံေသာက္သံုးမႈက ႏွလံုးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ျပသာနာေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေက်ာက္တည္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တာမို႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။

Calcium စုပ္ယူမႈကို အားေပးတဲ့ Vitamin D ကလည္း အေရးၾကီးပါတယ္။ လူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ Vitamin D ကို ေနေရာင္ျခည္ကေန ရၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာက်ေတာ့ ေနေရာင္ျခည္မွာ ပါ၀င္တဲ့ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အေရျပားကင္ဆာကို ကာကြယ္ဖို႔ ေနကာမ်က္မွန္၊ ေနေလာင္ခံပစၥည္းေတြ အသံုးျပဳတာေၾကာင့္ Vitamin D ကုိ ရယူမႈနည္းသြားပါတယ္။ ေသြးထဲမွာ Vitamin D နည္းေနတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္က သင့္ေတာ္တဲ့ ပမာဏ ေသာက္သံုးဖို႔ညႊန္ၾကားမွာျဖစ္ပါတယ္။

ပံုမွန္လုပ္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြကလည္း အရိုးကို သန္မာေစျပီး ပ်က္စီးယိုုယြင္းမႈေတြကို ကာကြယ္ေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ ေျပးျခင္း၊ ၾကိဳးခုန္ျခင္း၊ စကိတ္စီးျခင္းနဲ႔ အေလးမျခင္းစတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြဟာ အရိုးအဆစ္ေတြကို သန္မာေစပါတယ္။

အရိုးပြတာဟာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သတိမထားၾကတဲ့ အေျခအေနတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ၾကီးမွ ျဖစ္တယ္လို႔ ေယဘုယ်ဆိုေပမယ့္ ငယ္ရြယ္သူေတြမွာလည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အရိုးအတြက္ အားျဖည့္ေဆးေရာင္းတဲ့ ကုမၸဏီတစ္ခုက အေရာင္းျမွင့္တင္ေရးပြဲလုပ္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ကို ဖိတ္ပါတယ္။ ကုမၸဏီကပြဲမွာ တက္လာတဲ့သူေတြနဲ႔ စိတ္၀င္စားသူေတြရဲ႕ အရိုးသိပ္သည္းဆကို စမ္းသပ္ေပးပါတယ္။ ေဆးပညာအရေတာ့ DEXA Scan(Dual X-ray Absorptiometry) လို႔ေခၚပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္သတိထားမိတာ တစ္ခုက လာျပီးစမ္းသပ္ခံၾကတဲ့အထဲမွာ လူငယ္ေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပါပါတယ္။ တိုင္းတာျပီးသြားတဲ့သူေတြရဲ႕ အေျဖကို ကုမၸဏီက အစိမ္းေရာင္လို႔ျပထားတဲ့ က်န္းမာတဲ့ အရိုးထဲမွာလား၊ အ၀ါေရာင္လို႔ျပထားတ့ဲ အရိုးယိုယြင္းမႈေတြျဖစ္ေနျပီလား၊ အနီေရာင္ထဲေရာက္ျပီး အရိုးေတြ ပ်က္စီးေနျပီလားဆိုတာကို တစ္ဦးခ်င္းျပေပးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေတြ႕လိုက္တာက စမ္းသပ္မႈလာလုပ္တဲ့ လူငယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အသက္ငယ္ေသးေပမယ့္ အရိုးသိပ္သည္းဆအေျဖမွာ အ၀ါေရာင္ေတြမ်ားတာကို ေတြ႕မိပါတယ္။ သတိမထားဘဲ ဆက္သြားရင္ အသက္အရြယ္ရလာရင္ အရိုးအားနည္းသူေတြမ်ားလာႏိုင္တာကို ေတြးမိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔က က်န္းမာေရးအသိပညာေတြနဲ႔ ကာကြယ္သြားရင္ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္တဲ့ ဘ၀ေတြကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္မွာပါ။ အနာေရာဂါကင္းတဲ့ ဘ၀ကို လူတိုင္း လိုခ်င္ၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဗဟုသုတမ်ားကို သိရိွလိုက္နာရင္း သာယာေပ်ာ္ရႊင္တဲ့ ဘ၀မ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ၾကပါေစ။

၀ိုင္

သိေကာင္းစရာ အီဘိုလာ

ကမၻာ႕သတင္းမီဒီယာေတြမွာ အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ ျပန္လည္ဦးေမာ့လာတဲ့ သတင္းေတြကို ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္အေၾကာင္းန႔ဲ ကူးစက္ပံုေတြ သူ႔ရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းေတြကို စုစည္းျပီး စာဖတ္သူေတြသိရိွႏိုင္ဖို႔ ယခုေဆာင္းပါးေလးမွာ တင္ဆက္လိုက္ပါတယ္။

Ebola virus disease (EVD) or Ebola hemorrhagic fever (EHF) ဟာ လူနဲ႔အဆင့္ျမင့္ႏို႕တိုက္သတၱ၀ါမ်ားျဖစ္တဲ့ လူ၀ံ၊ ေမ်ာက္စတဲ့ သတၱ၀ါေတြမွာ အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာ အမ်ားစုကေတာ့ အေအးမိတုတ္ေကြးျဖစ္တာနဲ႔ ဆင္တူပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကူးစက္ခံရျပီးေနာက္မွာ ဖ်ားျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ ၾကြက္သားမ်ားနာက်င္ျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း စတဲ့ လကၡဏာမ်ားနဲ႔ စတင္ပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အသည္းနဲ႔ေက်ာက္ကပ္ေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္မႈက်ဆင္းလာျပီး အန္ျခင္း၊ ၀မ္းပ်က္ျခင္း၊ အေရျပားတြင္ အကြက္မ်ားေပၚျခင္းမ်ားျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ ကူးစက္ခံရသူဟာ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို ခံစားေနရစဥ္အတြင္း ခႏၶာကိုယ္အတြင္းနဲ႔ အျပင္ေတြမွာ ေသြးထြက္ျခင္းမ်ားျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေသြးအန္ျခင္း၊ ေသြး၀မ္းသြားျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးလွ်င္ေသြးပါလာျခင္းစတဲ့ လကၡဏာေတြျဖစ္လာရင္ေတာ့ ကူးစက္ခံရသူရဲ႕ အသက္အႏၱရယ္ကို စိုးရိမ္ရပါတယ္။

အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ရဲ႕ ကူးစက္ပံုသမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့တယ္ဆိုတာ ရွင္းလင္းမႈမရိွပါဘူး။

ေရာဂါပိုးရိွတဲ့ သတၱ၀ါရဲ႕ ေသြး၊ ခႏၶာကိုယ္မွ အရည္ေတြကို နီးကပ္စြာထိေတြ႕ကိုင္တြယ္မိရာက လူသားေတြဆီကို စတင္ေရာက္ရိွလာတယ္လို႔ဆိုၾကပါတယ္။ အာဖရိကႏိုင္ငံရဲ႕ မိုးသစ္ေတာေတြထဲက ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရျပီး ေသေနတဲ့ (သို႔) ေနမေကာင္းျဖစ္ေနတဲ့ ခ်န္ပီဇီေတြ၊ ေတာဆိတ္ေတြ၊ အသီးစား လင္းႏို႔ေတြ၊ ျဖဴေကာင္ေတြ၊ ေမ်ာက္ေတြမွာ ပိုးေတြ႕ရိွရေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ားရိွခဲ့ပါတယ္။ အာဖရိကမွာေတာ့ အသီးစားလင္းႏို႔မ်ိဳးစိတ္ေတြျဖစ္တဲ့ Hypsignathus monstrosus, Epomops franqueti and Myonycteris torquata, ေတြကို အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ကို စတင္တဲ့ သဘာ၀လက္ခံေကာင္ေတြအျဖစ္ ယူဆထားၾကပါတယ္။ လူသားေတြဆီကုိေတာ့

ေရာဂါပိုးရိွေနတဲ့ ေသြး သို႔မဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ကအရည္ေတြကို တိုုက္ရိုက္ထိေတြ႕မႈကေနေရာက္ရိွလာပါတယ္လို႔ ေဆးသုေတသနပညာရွင္ေတြက ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

အီဘုိလာသမိုင္း

ပထမဆံုးရွာေဖြေတြ႕ရိွတာကေတာ့၁၉၇၆ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၆ရက္ေန႔ ကြန္ဂိုႏိုင္ငံ၊ မြန္ဂလာခရိုင္ ရမ္ဘူကူဆိုတဲ့ရြာေလးမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဆံုးကူးစက္ခံရသူကေတာ့ ရမ္ဘူကူေက်းရြာက စာသင္ေက်ာင္းက ေက်ာင္းအုပ္ဆရာ Mabalo Lokela ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ အီဘုိလာျမစ္အနားမွာ ၾသဂုတ္ ၁၂ မွ ၂၂ အထိ သြားလာလႈပ္ရွားခဲ့ပါတယ္။ စက္တင္ဘာ ၈ ရက္မွာေတာ့ အီဘိုလာလို႔အမည္တြင္လာမယ့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ Mabalo Lokela ဟာ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ေရာဂါပိုးဟာ ရမ္ဘူကူရြာေလးကေန ဆက္လက္ပ်ံ႕ႏွ႔ံျပီး ၃၁၈ ဦး ကူးစက္ခံခဲ့ရကာ ၂၈၀ဦး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ WHO မွ ရြာသူရြာသားမ်ားကို ေဘးလြတ္ရာသို႔ေရႊ႕ေျပာင္းေပးျခင္း၊ အကာအကြယ္ပစၥည္းမ်ားေထာက္ပံ့ျခင္းႏွင့္ ေဆးပစၥည္းကိရိယာမ်ားအား ပိုးသတ္ျခင္းစတဲ့ အကူအညီမ်ားေပးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ယူဂါန္ဒါႏိုင္ငံႏွင့္အျခားေသာႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္တဲ့ ဂါဘြန္၊ ဆူဒန္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ေရာဂါကူးစက္ခံရျပီး ေသဆံုးမႈမ်ားရိွခဲ့ပါတယ္။ ေရာဂါကူးစက္မႈေတြစျဖစ္ခါစမွာ Marburg ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္လို႔ပဲ ထင္ျမင္ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္အျပီးမွာေတာ့ Marburg နဲ႔အမ်ိဳးအစားတူတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကို ေတြ႕ရိွခဲ့ၾကျပီး အီဘုိလာျမစ္အနားက အစျပဳတာကို အစြဲျပဳျပီး အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္လို႔အမည္တြင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၉ေႏွာင္းပိုင္းမွာေတာ့ ဗာဂ်ီးနီးယားမွာရိွတဲ့ ရက္စ္တြန္က Hazelton Research Products' Reston Quarantine Unit မမွာ ဖိလစ္ပိုင္က သေဘာၤနဲ႔တင္သြင္းလာတဲ့

ပုစြန္လံုးမ်ားကိုစားတ့ဲေမ်ာက္ေတြမွာ ထူးျခားျပီး ေသေစတဲ့အဖ်ားေရာဂါ တစ္မ်ိဳးကိုခံစားၾကရတာကိုေတြ႕ရိွျပီး စစ္ေဆးရာမွာ အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ကို ေတြ႕ရိွခဲ့ပါတယ္။

အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ကို စစ္ေဆးဖို႔ ေဆးပညာအရ ေအာက္ပါ ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

 antibody-capture enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA)

 antigen detection tests

 serum neutralization test

 reverse transcriptase polymerase chain reaction (RT-PCR) assay

 electron microscopy

 virus isolation by cell culture.

အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရသူေတြအတြက္ ကာကြယ္ေဆး၊ တိက်ေသခ်ာတဲ့ ေဆး၀ါးႏွင့္ကုသမႈမ်ိဳး၊ ကုထံုးမ်ိဳးမရိွေသးပါဘူး။ ကာကြယ္ေဆးေတြကို စမ္းသပ္တီထြင္မႈအမ်ိဳးမ်ိဳးျပဳလုပ္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ေဆး၀ါးကုသမႈေတြမွာ မသံုးႏိုင္ေသးတဲ့အေနအထားမွာရိွေနပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးရသတင္းတစ္ခုမွာေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု တကၠဆက္တကၠသိုလ္မွ အဏုဇီ၀ႏွင့္ ခုခံအားေဗဒပါေမာကၡ ေသာမတ္ႏွင့္အဖြဲ႕က အီဘိုလာႏွင့္အမ်ိဳးအစားတူ Marburg ဗိုင္းရပ္စ္ျပန္႔ပြားမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ ေဆး၀ါးကိုစမ္းသပ္ေအာင္ျမင္ျပီဟုေျပာၾကားထားပါတယ္။ Marburg ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံေနရတဲ့ ေမ်ာက္ ၂၁ေကာင္ထဲမွ ၁၆ေကာင္ကို အသစ္ေဖာ္စပ္ထုတ္လုပ္လိုက္တဲ့ အေၾကာေဆးေပးသြင္းခဲ့ရာ ေမ်ာက္မ်ားအားလံုးရွင္သန္ခဲ့ျပီး အေၾကာေဆးေပးမသြင္းဘဲ ထားတဲ့ က်န္ေမ်ာက္ ၅ ေကာင္ကေတာ့ တစ္ပတ္ခန္႔မွာေသဆံုးသြားခဲ့တာကို ေတြ႕ရိွခဲ့ရအျပီးမွာ သတင္းထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

သက္ရိွသတၱ၀ါေတြမွာ ကူးစက္ေနတဲ့ Marburg ဗိုင္းရပ္စ္ကို ပထမဆံုးအၾကိမ္ ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္ႏိုင္တာျဖစ္ျပီး အီဘိုလာကူးစက္ခံလူနာမ်ားအတြက္ ကုသေပးႏိုင္ဖို႔ ၄င္းအေၾကာေဆးကို လိုအပ္သလို အဆင္ျမွင့္တင္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေနျပီျဖစ္ပါတယ္။ ပညာရွင္မ်ားက အေၾကာေဆးကို ZMapp ေဆးႏွင့္ ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳပါက အစြမ္းထက္တဲ့ အီဘိုလာထိန္းခ်ဳပ္ကုသေဆးကို ရရိွမယ္လို႔ ယံုၾကည္ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကပါတယ္။ အေစာပိုင္းေန႔ရက္မ်ားအထိ Marburg ကိုလည္းေကာင္း၊ Ebola ကိုလည္းေကာင္း ထိန္းခ်ဳပ္တိုက္ဖ်က္ႏိုင္မယ့္ ေဆး၀ါးကို တရား၀င္ေၾကညာသံုးစြဲျခင္း မျပဳႏိုင္ဘဲရိွေနရာကေန ပါေမာကၡေသာမတ္ထုတ္လုပ္ခဲ့တဲ့ အေၾကာေဆးက အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ဆဲလ္ထဲ ၀င္လွ်င္၀င္ခ်င္းမွာပဲ တိုက္ဖ်က္ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာဆိုထားပါတယ္။ ပါေမာကၡနဲ႔အဖြဲ႕က လူသားမ်ားအတြက္ အသံုးျပဳႏိုင္ရန္ အျမန္ဆံုး ၾကိဳးပမ္းေနၾကျပီျဖစ္ပါတယ္။ ၄င္းေဆး၀ါးႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ပညာရွင္အခ်ိဳ႕မွ မယံုၾကည္ႏိုင္မႈ၊ ေ၀ဖန္မႈမ်ားရိွေသာ္လည္း ပါေမာကၡေသာမတ္ကေတာ့ ယံုၾကည္မႈရိွစြာ သတင္းမီဒီယာေတြကေန ေျပာၾကားလိုက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ဟာ လက္ရိွကမၻာမွာ ဆိုးရြားတဲ့ေရာဂါပိုးတစ္ခုျဖစ္ေနျပီး အေနာက္အာဖရိက တစ္ခုတည္းမွာတင္ လူဦးေရ ၁၃၀၀ေသဆံုးခဲ့ျပီး ေသဆံုးမႈႏႈန္း ၅၀ရာခိုင္ႏႈန္းကေန

၆၀ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္ေနပါတယ္။ ေဆး၀ါးကုသမႈမျပဳလုပ္ႏိုင္လွ်င္ေတာ့ ၉၀ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ တက္သြားဖြယ္ရိွတယ္လို႔ ေဆးပညာရွင္မ်ားက ခန္႔မွန္းေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။

အီဘိုလာေရာဂါပိုးကူးစက္မႈမွ ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ သတိျပဳစရာအခ်က္ေလးေတြရိွပါတယ္။ ကူးစက္မႈက သတၱ၀ါေတြဆီကေန လာႏိုင္တာမို႔ သံသယျဖစ္စရာ သတၱ၀ါမ်ား(အသီးစားလင္းႏို႔မ်ား၊ ေမ်ာက္မ်ား) ကို တိုက္ရိုက္ထိေတြ႕မႈကေန ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမယ္။ ကိုင္တြယ္ရမည္ဆိုပါက လက္အိတ္ သို႔မဟုတ္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အကာအကြယ္၀တ္စံုကို ၀တ္ဆင္ပါ။ အီဘိုလာဗိုင္းရပ္စ္ဟာ ေသဆံုးျပီးသတၱ၀ါေတြက ထြက္တဲ့အရည္ေတြမွာလည္း ရိွေနႏိုင္တာမို႔ ၄င္းသတၱ၀ါေတြကို စားမည္ဆိုပါက ေသခ်ာစြာ က်က္ေအာင္ခ်က္ျပဳတ္သင့္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ လင္းႏို႔ကို ဟင္းတစ္ခြက္အျဖစ္စားတာ သိပ္မတြင္က်ယ္ေပမယ့္ ျပည္ပအိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြမွာ ႏွစ္သက္စြာစားေသာက္ေနၾကတာကို ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ မေတာ္တဆ ေသခ်ာခ်က္ျပဳတ္မထားတဲ့ ေရာဂါပိုးရိွသတၱ၀ါကို လူက စားေသာက္မိရာကေန လူက ေရာဂါပိုး သယ္ေဆာင္သူအျဖစ္ ေရာက္ရိွလာျပီး လူလူခ်င္းကူးစက္ေစႏိုင္ျပန္ပါတယ္။ လူလူခ်င္း ကူးစက္တာကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕အတြက္ ေရာဂါပိုးရိွသူရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ကအရည္ေတြနဲ႔ တိုက္ရိုက္ထိေတြ႕မႈ၊ နီးကပ္စြာထိေတြ႕မႈကို ေရွာင္ရပါမယ္။ ထိေတြ႕ဖို႔လိုအပ္လွ်င္လည္း လံုျခံဳေသခ်ာတဲ့ လက္အိတ္နဲ႔ အကာအကြယ္၀တ္စံုကို ၀တ္ဆင္ရပါမယ္။ ျပီးရင္ေတာ့ လက္ေဆးျခင္းကို ေသခ်ာစြာ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။ ရပ္ရြာလူထုအေနနဲ႔လည္း သံသယျဖစ္စရာ လူနာမ်ားၾကံဳလာပါက သက္ဆိုင္ရာကို အျမန္ဆံုး သတင္းေပးပို႔သင့္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္ေဆာင္းပါးကိုေရးေနစဥ္အခ်ိန္ထိေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အီဘိုလာကူးစက္ခံေနရပါျပီဆိုတာမ်ိဳးကို မၾကားရေသးပါဘူး။ စာေရးသူတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီလိုေရာဂါပိုးကူးစက္တာမ်ိဳးကို ျဖစ္လည္းမျဖစ္ေစခ်င္ပါဘူး။ သတင္းေတြမွာေတာ့ ကူးစက္ခံေနရတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ေသဆံုးသူစာရင္းေတြနဲ႔ ေရာဂါကူးစက္ႏႈန္းေတြကို ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ျမင္ေနရပါတယ္။

''ၾကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္ထိေရာက္သည္'' ဆိုတဲ့ စကားအတို္င္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြအေနနဲ႔ အီဘိုလာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အသိပညာဗဟုသုတေတြကို ၾကိဳတင္သိရိွထားျပီး ၾကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ေစဖို႔ ယခုေဆာင္းပါးေလးကို ၾကိဳးစားဖန္တီးလိုက္ပါတယ္။ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ေသာဘ၀မ်ားကိုပိုင္ဆိုင္ၾကပါေစ။

၀ိုင္

Is Love Really Essential to Marriage?

အခ်စ္ရိွေနခ်ိန္မွာ အရာအားလံုးဟာ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ေနမယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလံုးရဲ႕ ငယ္ဘ၀အိပ္မက္မွာရိွခဲ့ၾကပါမယ္ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ လက္ထပ္ျခင္းမွာ ညိွႏိႈင္းမႈေတြအမ်ားၾကီး လိုအပ္ပါတယ္။ Raquel Welch

အခ်စ္နဲ႔လက္ထပ္ျခင္းဆိုတာ ျမင္းနဲ႔ယာဥ္လို သြားတယ္ဆိုတဲ့ ထင္ျမင္ခ်က္က ယေန႔တိုင္ က်ယ္ျပန္႔ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ၄င္းထင္ျမင္ခ်က္ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ျငင္းခုန္မႈေတြကေတာ့ (အခ်စ္ဆိုတာ) အင္အားရရိွျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီထင္ျမင္ခ်က္ေတြမွာ ေလးနက္တဲ့အခ်စ္ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကို ရွင္းလင္းေနဖို႔လိုပါတယ္။

အခ်စ္နဲ႔လက္ထပ္မႈၾကား မၾကာေသးမွီက ဆက္ႏႊယ္ခ်က္မ်ား

ကၽြန္ေတာ္အသက္ၾကီးလာေလေလ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ လက္ထပ္မထားတဲ့ ဘ၀ခရီးကို ကုန္ဆံုးခ်င္တဲ့ အခ်ိန္နည္းလာေလေလ-Robert Brault

ေခတ္စားေနတဲ့ အယူအဆျဖစ္တဲ့ လက္ထပ္ျခင္းမွာ အရူးအမူးခ်စ္ျခင္း ဟာ အေရးၾကီးတယ္ဆိုတာဟာ တကယ္တမ္းေတာ့ မၾကာေသးခင္က သတင္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ Stephaine Coontz(2005) လက္ထပ္ျခင္းသမိုင္းဆိုတဲ့ သူမရဲ႕စာအုပ္ထဲမွာ ျပထားတာကေတာ့ ဒီလိုအယူအဆေခတ္စားလာတာဟာ 2 ရာစုမွ်သာရိွေသးတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ “လူေတြဟာ အျမဲတမ္းအခ်စ္မွာပဲ (သာယာ)က်ေရာက္ေနတတ္ပါတယ္။ အသက္ေတြၾကီးလာတာနဲ႔အမွ် စံုတြဲေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္းခ်စ္လာၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ သမိုင္းမွာေတာ့ လက္ထက္ဖို႔အတြက္ အခ်စ္ဆိုတာ အဓိက အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖစ္တယ္ဆိုတာ အင္မတန္(အလြန္)ရွားပါးတဲ့အရာျဖစ္ပါတယ္။” Coontz က ထပ္ျပီးျငင္းဆိုျပတာက “ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုးတမ္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အခ်စ္ဆိုတာ လက္ထပ္ဖို႔အတြက္လိုအပ္တဲ့အရာလို႔ ထင္ရေပမယ့္ လက္ထပ္ဖို႔အတြက္ အခ်စ္က (ခိုင္လံုတဲ့)ေကာင္းတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္အျဖစ္ ပထမတန္းစားထဲမွာ မပါပါဘူး” လို႔ဆိုပါတယ္။

Pascal Bruckner (2013)ကလဲ Coontz ရဲ႕ ေဖာ္ျပခ်က္နဲ႔ဆင္တူစြာ ၄င္းရဲ႕အယူအဆကိုေျပာျပပါတယ္။ “အတိတ္တုန္းကေတာ့ လက္ထပ္တယ္ဆိုတာ ျမင့္ျမတ္တယ္ အဲဒီလက္ထပ္မႈမွာ အခ်စ္သာပါမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အခ်စ္ဆိုတာ(အပိုဆု)ျဖစ္သြားတယ္။ အခ်စ္ဟာ လက္ထပ္ျခင္းအတြက္ အေရးပါတယ္။ အခ်စ္ဆိုတာ ျမင့္ျမတ္တယ္။ လက္ထပ္တာကေတာ့ ဒုတိယလိုက္တယ္”

ကြာရွင္းျခင္း၊ လက္မထပ္ဘဲ အတူေနျခင္း၊ မိဘ တစ္ဦးတည္းရိွေသာ မိသားစုမ်ား တိုးပြားလာျခင္းေၾကာင့္ လက္ထပ္တဲ့အေရအတြက္က တျဖည္းျဖည္းက်ဆင္းလာပါတယ္။ Brukner ေရးသားခဲ့တာကေတာ့ အခ်စ္က လက္ထပ္ျခင္းကို ေအာင္ႏိုင္သြားပါျပီ။ လက္မထပ္ဘဲလည္း ခ်စ္လို႔ရေနတာပါ။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ လူေနမႈဘ၀ေတြမွာ အခ်စ္ကို လက္ထပ္ျခင္းမွာ အေရးၾကီးတဲ့တန္ဖိုးတစ္ခုအျဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကတာက လက္ထပ္ျခင္းတန္ဖိုးကို ျမွင့္တင္လိုက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ကန္႔ကြက္မႈမ်ား

ကၽြန္ေတာ္လက္မထပ္ခင္ခ်ိန္ထိ ေပ်ာ္ရႊင္မႈအစစ္အမွန္ဆိုတာကို မသိခဲ့ပါဘူး။ လက္ထပ္လိုက္ျပီးေရာ အရမ္းကို ေနာက္က်သြားခဲ့ပါျပီ။ Max Kauffman

လက္ထပ္ျခင္းအတြက္ အခ်စ္ကိုစဥ္းစားတဲ့ေနရာမွာ အဓိက ကန္႔ကြက္ခ်က္ 2 ခ်က္ရိွပါတယ္။

၁။ လက္ထပ္တယ္ဆိုတာ ေနထိုင္မႈအဖြဲ႕အစည္းေဘာင္တစ္ခုျဖစ္ျပီး အခ်စ္ထက္အေရးၾကီးတဲ့ တျခားအေၾကာင္းအရာေတြပါ၀င္ပါတယ္။

၂။ အခ်စ္ဆိုတာ ဘ၀မွာၾကံဳေတြ႕ရတဲ့ ခဏတာ အေတြ႕အၾကံဳျဖစ္ျပီး ကာလရွည္ၾကာတဲ့ ခ်စ္ျခင္းေမတာက ပိုအေရးၾကီးပါတယ္။

ပထမကန္႔ကြက္ခ်က္က လက္ထပ္ျခင္းဆိုတာ လူမႈေဘာင္တစ္ခုျဖစ္ျပီး တိက်တဲ့ လူမႈစီးပြားအေျခအေနေတြရိွေနတယ္ဆိုတာကို ညြန္ျပေနပါတယ္။ စံုတြဲေတြအေနနဲ႔ ဒီအခ်က္ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ ဒုတိယကန္႔ကြက္ခ်က္က အခ်စ္ဆိုတာ မတည္ျမဲဘူး၊ တစ္သက္တာလက္တြဲဖို႔အတြက္ ဆန္႔က်င္ေနတဲ့အရာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကန္႔ကြက္ခ်က္၂ခု ကိုေပါင္းလိုက္ရင္ အခ်စ္ကို လက္ထက္ဖို႔အတြက္စဥ္းစားၾကတာက စိတ္ပ်က္စရာေတြျဖစ္လာဖို႔ဆိုတာ ေသခ်ာေနပါတယ္။

လက္ထပ္ၾကေတာ့မယ္ဆိုရင္ စဥ္းစားသင့္တာက မိမိရဲ႕လက္တြဲေဖာ္က good provider ၊ good parent ျဖစ္ရဲ႕လား စဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လက္ထပ္ျခင္းကို သတ္မွတ္ရရင္ စီးပြားေရး၊ လူပုဂိဳလ္တစ္ေယာက္ရဲ႕ အေျခအေနကို ထိခိုက္မႈမရိွေစဘဲ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစတဲ့ ပတ္သက္မႈမ်ိဳးလို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ အခ်စ္အတြက္လက္ထပ္မယ္ဆိုရင္ အဲဒီလူက ဒါေတြကို မျမင္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ စကားပံုရိွပါတယ္။ အခ်စ္အတြက္လက္ထပ္တဲ့သူေတြက ညေကာင္းေကာင္းေတြကို ပိုင္ဆိုင္ျပီး ဆိုးရြားတဲ့ေန႔ေတြကို ပိုင္ဆုိင္ပါတယ္။

Coontz က အခ်စ္ဆိုတာ တစ္စံုတစ္ေယာက္ရဲ႕ အက်င့္စရိုက္ေကာင္းေတြ၊ ေလးစားမႈေတြကေန ကင္းလြတ္ျပီး တျဖည္းျဖည္းရွင္သန္လာတဲ့အရာလို႔ ဆိုပါတယ္။

လက္ထက္ဖို႔ဆံုးျဖတ္တဲ့အခါ လူမႈစီးပြားေရးအယူအဆေတြဟာ အျခားေသာ ျပင္ပမွအေျခအေနမ်ားႏွင့္ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ အခ်စ္ေတြမ်ားလာေလေလ စီးပြားေရးအရ စဥ္းစားမႈေတြက နည္းလာေလေလျဖစ္ပါတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ အိမ္ေထာင္ျပဳဖို႔နဲ႔ အိမ္ေထာင္ေရးထိန္းသိမ္းမႈႏွစ္ခုလံုးအတြက္ အခ်စ္ရဲ႕ အေရးပါမႈဟာ ၾကီးမားပါတယ္။ လူေနမႈအဆင့္အတန္းျမင့္မားမႈ၊ ကြာရွင္းမႈ စတာေတြကို ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ Berscheid 2010)

ဆက္သြယ္မႈတည္ေဆာက္ျခင္း

အခ်စ္နဲ႔လက္ထပ္ျခင္းၾကားက ဆက္ႏႊယ္မႈတည္ေဆာက္ဖို႔ဆိုရင္ ခဏတာစိတ္ကစားျပီးရူးမိုက္စြာခ်စ္တဲ့အခ်စ္နဲ႔ နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္းခံစားျပီးခ်စ္တဲ့အခ်စ္ကို ကြဲျပားဖို႔လိုပါတယ္။ နက္ရိႈင္းစြာခံစားျပီး ခ်စ္တဲ့အခ်စ္မွာ စိတ္ကစားတာေတြ၊ အေျပာင္းအလဲျဖစ္တာေတြ မပါပါဘူး။ လိင္စိတ္ဆႏအတြက္ပဲ ခ်စ္လိုက္တဲ့အခ်စ္က ခဏတာပဲတည္ပါတယ္။

မၾကာေသးခင္က ျပဳလုပ္တဲ့ အခ်စ္အတြက္လက္ထပ္တယ္ဆိုတာ ဥာဏ္ရိွတယ္မေခၚဘူး လို႔စိတ္ပညာေလ့လာမႈတစ္ခုအရ Susan Pease Gadoua က အခ်က္ 3 ခ်က္နဲ႔ ဆိုပါတယ္။

၁။ အခ်စ္ဆိုတာ ေျပာင္းလဲႏိုင္တဲ့ စိတ္ခံစားခ်က္ျဖစ္တယ္။

၂။ အခ်စ္ဟာ လံုေလာက္ခိုင္မာတဲ့ အေျခခံအုတ္ျမစ္အတြက္ မလုပ္ေပးႏိုင္ဘူး။

၃။ အခ်စ္ဆိုတာ သင္ရဲ႕လိုအပ္(ဆႏ)တာေတြနဲ႔ ေ၀းကြာေနတယ္။

နက္ရိႈင္းတဲ့အခ်စ္ရဲ႕သေဘာအရ ဒီျငင္းဆိုမႈ ၃ ခုကို ေျဖရွင္းႏိုင္္လိမ့္မယ္လို႔ကၽြန္ေတာ္ယံုၾကည္ပါတယ္။

၁။ စိတ္ကစားတဲ့အခ်စ္က တကယ္ေတာ့ ယာယီစိတ္ခံစားမႈတစ္ခုသာျဖစ္ျပီး ေျပာင္းလဲႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ားစြာအေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ နက္ရိႈင္းတဲ့အခ်စ္ကေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာတည္တံ့ႏိုင္တဲ့ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုလို ခိုင္ျမဲေနမွာပါ။

၂။စိတ္ကစားျပီးခ်စ္တဲ့အခ်စ္က ခ်စ္သူႏွစ္ေယာက္ကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအတူေနဖို႔အတြက္ လံုေလာက္အားေကာင္းတဲ့ ဘ၀အေျခခံအုတ္ျမစ္အျဖစ္ ေပးစြမ္းႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ သို႔ေပမယ့္ အခ်စ္စစ္အခ်စ္မွန္ကေတာ့ ခ်စ္သူႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ ေႏွာင္ၾကိဳးအေပၚအေျခခံျပီး ဘ၀ရဲ႕ အခက္အခဲမ်ားကို အတူတကြေက်ာ္ျဖတ္ႏိုင္ေစျပီး ဘ၀အေျခအေနေျပာင္းလဲတိုးတက္ေစမွာပါ။

၃။ စိတ္ကစားတဲ့အခ်စ္က သင့္လိုအပ္ခ်က္နဲ႔ တကယ့္ကို ေ၀းကြာေနစမွာပါ။ သို႔ေပမယ့္ အခ်စ္စစ္ကေတာ့ တစ္ဦးရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကို တစ္ဦးက ျဖည့္ဆည္းေပးျပီး ႏွစ္ဦးလံုးအတြက္အဆင္ေျပမွာပါ။ Augustine က ခ်စ္ပါ ျပီးေတာ့ သင္ဆႏအတိုင္းလုပ္ေဆာင္ပါ လို႔ဆိုပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ အခ်စ္က ကၽြန္ေတာ့္တို႔ရဲ႕ ဘ၀လိုအပ္ခ်က္၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အိပ္မက္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္တဲ့ အင္အားပဲျဖစ္ပါတယ္။ အခ်စ္စစ္မဟုတ္ခဲ့ရင္ေတာ့ ဘ၀အိပ္မက္ေတြကို ရိုက္ခ်ိဳးသြားမွာပါ။

လူတစ္ေယာက္ကို ျပင္းျပတဲ့ အခ်စ္ေတြကို အေျခခံျပီး လက္ထပ္တဲ့အခါ လ်စ္လ်ဴရႈတတ္တာကို အၾကင္နာတရားကင္းမဲ့တယ္လို႔ ယာယီယူဆျပီး ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရရွည္အတြက္ စဥ္းစားတဲ့အခါ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ မလိုလားအပ္တဲ့ျပသာနာေတြျဖစ္လာမယ္ဆိုတာ သက္ေသျပပါလိမ့္မယ္။ ဥပမာ- စိတ္္ဆင္းရဲမႈ

အခ်စ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဘ၀ရဲ႕အေရးၾကီးတဲ့ က႑တစ္ခုအျဖစ္၊ လက္ထပ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုအျဖစ္၊ သို႔မဟုတ္ အျခားေသာ ရင္းႏွီးဆက္ႏြယ္မႈေတြအတြက္ရိွသင့္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ေရရွည္တည္တံ့တဲ့ေပ်ာ္ရႊင္မႈေတြ အဓိပာယ္ရိွမႈေတြကေတာ့ အခ်စ္တစ္ခုတည္းအေပၚ အေျခခံမွာမဟုတ္ပါဘူး။ နက္ရိႈင္းတဲ့အခ်စ္မွသာ အျပန္အလွန္နားလည္မႈေတြ၊ ဂရုစိုက္မႈေတြအျပင္ အားေကာင္းတဲ့ ျပင္းအား(ခ်စ္ျခင္း)ေတြ ပါ၀င္ေနမွာပါ

ေအာင္ျမင္တဲ့လက္ထပ္မႈမွာ အၾကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာခ်စ္တတ္ဖို႔လိုျပီး အျမဲတမ္း တစ္ေယာက္တည္းအတြက္ပဲျဖစ္ရပါမယ္။ Migon McLaughlin

အနမ္းသမိုင္း

လူေတြရဲ႕ လူမႈဆက္ဆံေရးမွာ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး နမ္းၾကတယ္ဆိုတဲ့ အျပဳအမူဟာ ေမြးကတည္းက လူေတြရဲ႕အသိမွာပါလာတာလား ဒါမွမဟုတ္ (မသိမသာ) သင္ယူေလ့လာျပီးမွ ရလာတဲ့ အမူအက်င့္လားဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါ။ စိိတ္ပညာရွင္ေတြ၊ အျပဳအမႈသိပၸံပညာရွင္ေတြကေတာ့ လူေတြရဲ႕အမူအက်င့္ေတြဟာ ပတ္၀န္းက်င္ လူေတြဆီကေန သိစိတ္ (သို႔မဟုတ္) မသိစိတ္ကေန တျဖည္းျဖည္းေလ့လာသင္ယူရာက တတ္ေျမာက္ၾကတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။




Dr Neel Burton ရဲ႕ Hide and Seek ဆိုတဲ့ စာအုပ္ထဲမွာ အနမ္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး တင္ျပ ေဆြးေႏြးထားတာေလးေတြက စိတ္၀င္စားဖို႔ေကာင္းပါတယ္။




နမ္းရႈပ္ျခင္းဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ကမ႓ာမွာ လူတိုင္းလုပ္ၾကတဲ့ အမူအရာတစ္ခုမဟုတ္ပါဘူး။ ယေန႔ထိ အခ်ိဳ႕ေသာ ေနရာေတြမွာ ယဥ္ေက်းမႈထံုးတမ္းစဥ္လာေတြနဲ႔ ကန္႔သတ္ ပိတ္ပင္ ထားတာေတြရိွေနတယ္လို႔ Dr Neel Burton ကဆိုပါတယ္။ ေလ့လာထားသူေတြရဲ႕ အဆိုအရ နမ္းရႈပ္ျခင္းဟာ ေမြးရာပါတတ္ေျမာက္လာတဲ့ အမူအက်င့္မဟုတ္ဘဲ (မသိမသာ) ေလ့လာသင္ယူျပီး ျပဳမူလုပ္ေဆာင္ၾကတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ နမ္းရႈပ္ျခင္းကို သင္ယူဖို႔ ဘယ္ကေန အစပိ်ဳးလဲလို႔ဆိုရင္ ငယ္စဥ္ကေလးဘ၀မွာ အစာေကာင္းေကာင္းမေျခႏိုင္ေသးတဲ့ ရင္ေသြးေတြကို မိခင္ေတြကအစားအစာကို ၀ါးျပီး ႏႈတ္ခမ္းခ်င္း ခြံ႔ေကၽြးရာကေန စတင္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ကေလးအတြက္ အစာေကၽြးတဲ့ အျပဳအမူေလးဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကေလးအတြက္ နမ္းရႈပ္တတ္လာဖို႔ အစပ်ိဳးေပးလိုက္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။




နမ္းျခင္းဟာ သက္ရိွလူသားေတြအတြက္ မရိွမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ အျပဳအမူတစ္ခုျဖစ္တယ္လို႔ အျပဳအမူသိပၸံပညာရွင္မ်ားကေျပာၾကပါတယ္။ ဟိုးအရင္ ေက်ာက္ေခတ္က လူသားေတြဟာလည္း တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး အန႔ံခံျခင္း၊ ဆက္သြယ္ေျပာဆိုျခင္း၊ ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ျခင္း၊ ရင္းႏီွးမႈခိုင္ျမဲေအာင္လုပ္ျခင္းစတဲ့ ေနရာေတြမွာ နမ္းရႈပ္ျခင္းကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကတယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြကဆိုပါတယ္။ ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ ၂ ရာစုေလာက္ကတည္းက ရိွခဲ့တဲ့ ေရွးက်တဲ့ အိႏိၵယလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ မွတ္တမ္းေတြထဲမွာ နမ္းရႈပ္ျခင္းအေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကတာကို သုေတသီေတြက ေတြ႕ရိွခဲ့ၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ မႏုႆေဗဒပညာရွင္မ်ားရဲ႕အဆိုအရ ဘီစီ (၃၂၆)မွာ အယ္လက္ဇႏ ၵားဘုရင္က အိႏိၵယႏုိင္ငံကို ထိုးေဖာက္၀င္ေရာက္ခဲ့ျပီးမွာ ဂရိလူမ်ိဳးေတြက ညစ္ညမ္းတဲ့နမ္းရႈပ္ျခင္းေတြကို အိႏိၵယလူမ်ိဳးေတြဆီက သင္ယူခဲ့ၾကတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ နမ္းရႈပ္ျခင္းဆိုတာ အိႏိၵယလူမ်ိဳးေတြက စတင္ခဲ့တယ္လို႔ ယတိျပတ္ေျပာလို႔မရပါဘူး။ ေရွးက်တဲ့အထဲမွာေတာ့ ပါႏိုင္ပါတယ္။ အျခားေဖာ္ျပခ်က္တစ္ခုအရ ဘီစီ ၉ ရာစုေလာက္မွာ ဟိုမားမွာရိွတဲ့ ဘုရင္ပရိုင္ယမ္(မ္)ဟာ ေသဆံုးသြားတဲ့သားျပန္ရွင္သန္လာေစဖို႔ Achilles ရဲ႕လက္ကို နမ္းခဲ့တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းအရာနဲ႕ ဆက္စပ္ျပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔ငယ္ငယ္က ႏွစ္ျခိဳက္ခဲ့ရတဲ့ စႏိႈး၀ိုက္ပံုျပင္ထဲမွာဆိုရင္လည္း မင္းသမီးေလးျပန္ရွင္သန္လာဖို႔ မင္းသားေလးက အနမ္းေပးတယ္ဆိုတာကို သြားသတိရမိပါတယ္။




သမိုင္းသုေတသီေတြရဲ႕ ေတြ႕ရိွခ်က္မွာေတာ့ ဘီစီ ၅ရာစုေလာက္မွာ ပါရွားလူမ်ိဳးေတြၾကား နမ္းရႈပ္ျခင္းကို လူမႈဆက္ဆံေရးမွာ စတင္အသံုးျပဳေနျပီလို႔ဆိုၾကပါတယ္။ နမ္းတဲ့ေနရာမွာ ဂုဏ္ရည္သူအခ်င္းခ်င္းႏႈတ္ဆက္တဲ့အခါ ႏႈတ္ခမ္းခ်င္းနမ္းၾကျပီး၊ ဂုဏ္ရည္နိမ့္တဲ့သူေတြကိုေတာ့ ပါးျပင္ကိုနမ္းျပီး ႏႈတ္ဆက္ၾကတယ္လို႔ေဖာ္ျပထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။




ေရာမလူမ်ိဳးေတြ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတဲ့ အနမ္းကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ လူမႈေရးနယ္ပယ္၊ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ကစျပီး လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ျဖည့္ဆည္းဖို႔ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ လူမႈေရးနယ္ပယ္မွာဆိုရင္ေတာ့ ေက်းကၽြန္ေတြဟာ မိမိတို႔ရဲ႕ အရွင္သခင္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းျဖစ္တဲ့ ပါးျပင္ကေန ေျခဖမိုးထိနမ္းျခင္းျဖင့္ သစၥာေစာင့္သိေၾကာင္းျပတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ စိတ္၀င္စားစရာတစ္ခုက အဲဒီေခတ္က သေဘာတူညီမႈ တစ္ခုခုရယူရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကတိထားၾကတာပဲျဖစ္ျဖစ္ အနမ္းနဲ႔သက္ေသထားၾကတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါ။ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးအျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့တယ္လို႔ဆိုၾကပါတယ္။ လက္ထပ္ၾကတဲ့စံုတြဲေတြဟာ မဂၤလာအခမ္းအနားရဲ႕လူအစုအေ၀းေရွ႕မွာ နမ္းၾကရပါတယ္။ အဲဒီ ဓေလ့ဟာ ယေန႔ေခတ္ မဂၤလာအခမ္းအနားေတြထိ ျမင္ေတြ႕ေနရတဲ့ ေရာမလူမ်ိဳးေတြဆီက စခဲ့တဲ့ ထံုးတမ္းတစ္ခုပါပဲ။




ေရာမလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ တန္ခိုးအရိွန္အ၀ါ တျဖည္းျဖည္းေမွးမိွန္လာျပီး ခရစ္ယာန္အယူ၀ါဒက်ယ္ျပန္႔လာခ်ိန္မွာ အနမ္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အမူအက်င့္ေတြဟာ တျဖည္းျဖည္းပံုစံေျပာင္းလာခဲ့ပါတယ္။ ေရွးက ခရစ္ယာန္လူမ်ိဳးေတြက သန္႔ရွင္းတဲ့၀ိညာဥ္ေရးရာယံုၾကည္မႈကို အေျခခံျပီး တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ျမင့္ျမတ္တဲ့အနမ္း (holy kiss) နဲ႔ ႏႈတ္ဆက္ၾကတယ္လို႔ ေဖာ္ျပၾကေပမယ့္ holy kiss နဲ႔ပတ္သက္ျပီး ရွင္းလင္းေအာင္ ေဖာ္ျပထားၾကျခင္းမရိွပါဘူး။ ေလ့လာသူေတြေဖာ္ျပခ်က္အရ ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ၾကီး စိန္႔ပီတာက လူေတြအခ်င္းခ်င္း ေမတၱာပြားေစလိုတဲ့အေနနဲ႔ အနမ္းနဲ႔ ႏႈတ္ဆက္ၾကဖို႔ တိုက္တြန္းခဲ့ေပမယ့္ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ၾကီးတစ္ပါးျဖစ္တဲ့ စိန္႔ေပါလ္ကေတာ့ တနလၤာေန႔နဲ႔ ၾကာသပေတးေန႔မွာ ခရစ္ယာန္ေတြအေနနဲ႔ နမ္းျခင္းမျပဳရဘူးလို႔တားျမစ္ခဲ့ပါတယ္။ ႏွစ္တစ္ႏွစ္လံုးရဲ႕ အဲဒီေန႔ေတြဟာ ဂ်ဴးဒက္ (Judas) က ဘုရားသခင္ကို အနမ္းနဲ႔သစၥာေဖာက္တယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႔ တားျမစ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားေက်ာင္းျပင္ပမွာေတာ့ ေက်းကၽြန္ေတြဟာ ဘုရင္ရဲ႕ ၀တ္ရံု (သို႔) လက္စြပ္ (သို႔) ဖိနပ္ကို နမ္းျပီး အရိုအေသေပးရတယ္လို႔ ေရးသားေဖာ္ျပထားၾကတာေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္။




ေရာမ အင္ပါယာက်ဆံုးျပီးေနာက္မွာ စိတ္ကူးယဥ္စရာေကာင္းတဲ့ (ၾကည္ႏူးဖြယ္လွပတဲ့) နမ္းျခင္းဓေလ့ေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ထိ ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့ရပါတယ္။ ၁၁ရာစုကိုျပန္ေရာက္လာမွ အနမ္းေတြဟာ လူေတြၾကားျပန္လည္ ပ်႕ံႏွံ႕လာျပန္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ဟာ ျပဇာတ္ဆရာၾကီး ရိွတ္စပီးယားရဲ႕ ရိုမီယိုနဲ႔ဂ်ဴးလိယက္ အခ်စ္ဇာတ္လမ္းေအာင္ျမင္ျပီး ဇာတ္လမ္းထဲက ခ်စ္သူႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ အနမ္းကိုေရးသားေဖာ္ျပမႈေတြေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေပ်ာက္ဆံုးေနခဲ့တဲ့ နမ္းရႈပ္ျခင္းဆိုတာ လူမႈဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္ထဲကို အင္အားေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစျပီး အနမ္းကို လူမႈပတ္၀န္းက်င္မွာ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာကို ေဖာ္ျပဖို႔၊ အၾကမ္းဖက္မႈေတြနည္းပါးဖို႔ ခ်စ္ျခင္းတရားကိုေဖာ္ျပတဲ့အေနနဲ႔ အသံုးျပဳလာၾကတဲ့ ယေန႔ထိပါပဲလို႔ဆိုၾကပါတယ္။


Refferences-Dr Neel Burton, Hide and Seek(2014)/ Psychological team of American, Kiss Theory(2010) / Group of Behavioral Science in Califonia, Stories of Kisses (2003) စာအုပ္မ်ားထဲမွ အေၾကာင္းအရာအခ်ိဳ႕ကို ထုတ္ႏႈတ္ျပီး ဘာသာျပန္တင္ဆက္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။